I Nemačka kao da je prelomila. Frauke Brosijus-Gersdorf, ugledna pravnica koju je vladajuća SPD nominovala za sudiju saveznog ustavnog suda, povukla je kandidaturu posle uporne kampanje blaćenja koju su vodili desničarski novinari i političari. Predomislio se i koalicioni partner vladajuće partije CDU i povukao podršku za njen izbor.
Sabotažom procedure koja je do sada bila opšteprihvaćena testira se politika polarizacije u američkom stilu. Cilj je da se iz igre ukloni što više umerenih pristalica desnog centra na čijem je čelu godinama bila Angela Merkel i da se ustanovi aranžman već uspostavljen u mnogim evropskim demokratijama: savez desnog centra i krajnje desnice.
Ovo nije prva kontroverza u vezi sa nemačkim ustavnim sudom, koji se smatra jednim od najuglednijih vrhovnih sudova na svetu. Sredinom 1990-ih on je presudio protiv postavljanja raspeća u školske učionice u Bavarskoj. Ali proces imenovanja ustavnih sudija do sada nije privlačio medijsku pažnju kao u Americi. Umesto polarizovanih javnih debata, u Nemačkoj predstavnici partija iza zatvorenih vrata sastavljaju uravnoteženu listu kandidata. Sudija ustavnog suda postaje kandidat koji dobije apsolutnu većinu glasova u donjem domu parlamenta.
Kao mnogo toga u evropskoj politici, i proces nominacije sudija je ugrožen usponom krajnje desnice. Alternativa za Nemačku je druga po veličini u nemačkom parlamentu i zahteva „svog sudiju“, protiveći se činjenici da manje nemačke stranke – protržišno orijentisani Slobodni demokrati i Zeleni – imaju pravo da nominuju članove suda. AfD je pobedila na poslednjim izborima u saveznoj državi Tiringiji i u znak protesta blokira imenovanje novih sudija.
Ali nesuđenoj sudiji nije presudila samo krajnja desnica. Ona je bila žrtva šire kampanje u kojoj je predstavljena kao radikalna levičarka koja navodno namerava da ukine ograničenja za vršenje abortusa i uvede obaveznu vakcinaciju protiv kovida-19. Njen kolega profesor prava izmenio je članak o njoj na Vikipediji i predstavio je kao „aktivistkinju“, a nadbiskup Bamberga napao ju je u svojoj propovedi, iako je posle razgovora s njom priznao da je bio dezinformisan.
Nemačka nema ništo slično Foks njuzu (Francuska ima CNews, čiji se vodeći novinar kandidovao za predsednika 2022). Ali relativno mali mediji krajnje desnice, koji tvrde da su glas većine, imaju sve veći uticaj u Hrišćansko-demokratskoj uniji. Jedan član CDU-a je nedavno izjavio da sudija može biti samo pristalica prirodnog prava. Populistička teza o tome da sudovi treba da predstavljaju narod umesto da poštuju ustav na velika vrata ulazi u mejnstrim.
CDU je već neko vreme u krizi identiteta i sve teže artikuliše svoje osnovne principe. Nemački hrišćanski demokrati su se, kao i britanski konzervativci, nekada ponosili svojim pragmatizmom i predstavljali se kao kompetentna podrazumevana stranka vlasti. Posle Drugog svetskog rata među njima je bilo zagovornika prirodnog prava, ali su kasnije u borbi za vlast odustali od toga (baš kao i britanski torijevci) i prilagodili se promenama u nemačkom društvu. U ironičnom obrtu oni sada kleveću „radikalnu“ pravnicu koja zapravo predstavlja „narod“ – u meri u kojoj načelno zastupa stavove koje podržava većina građana Nemačke.
Hrišćanski demokrati su oduvek vodili politiku posredovanja između različitih grupa i interesa, težeći viziji društvene harmonije u skladu sa katoličkom doktrinom. Merkel je uvek bila spremna na kompromise i praktikovala je taj tradicionalni model.
Ali sada su na scenu stupili desničarski majstori polarizacije. Često naoružani dezinformacijama oni zaoštravaju sukobe i podelu birača na prijatelje i neprijatelje. Oni ciljaju u meki stomak desnog centra, koji se defanzivno povlači udesno. Lideri desnog centra uveravaju svoje birače da su i dalje istinski konzervativni, za razliku od navodno previše liberalne Merkel, koja je na kraju pristala i na istopolne brakove.
Dok je nadbiskup Bamberga bio spreman na razgovor sa kandidatkinjom, poslanici CDU-a su to izgleda odbili. Napuštena je kultura kompromisa i umerenosti koja je dosad sprečavala politizaciju najvišeg nemačkog suda u američkom stilu. Odustajanjem od ustaljene procedure izbora sudija CDU postaje sličan američkim republikancima koji su odbili razmatranje Obaminog kandidata za Vrhovni sud 2016.
Iako tvrde da su poslednja linija odbrane demokratije od nadiranja krajnje desnice, lideri CDU-a upadaju u zamke kulturnog rata. Poslednja velika zapadna zemlja koja je uspešno obuzdavala svoju desnicu kao da kreće putem mnogih evropskih demokratija. Taj scenario je svakim danom sve izvesniji.