Sudijska nadoknada
Jutros me je, nekad oko pet, probudila vrućina. Otvorena balkonska vrata su se tokom noći, nekoj greški zahvaljujući, zatvorila, pa je kružni tok strujanja zraka kroz roditeljski stan prekinut, a dosadni Znojavko već u ranu zoru stigao u neželjenu posjetu. Pogledam na telefon i vidim da je vani +26 C. Ne bi bilo loše, možda, za termometar u Rijadu ili Džedi, no noć prekratkog sna sam proveo u Sarajevu. A to znači da me čeka još jedan paklen dan na užarenom asfaltu grada stalne boli.
Ne znam da li vam je ovo ljeto iz najljepših snova ili, pak, ono što vas podsjeća na noćnu moru. Ukoliko ste pasionirani ljubitelj najvažnije sporedne stvari na svijetu, siguran sam da sa velikom pažnjom pratite ljetni prelazni rok koji je u većem dijelu Evrope otvoren sredinom juna i potrajat će sve do 1. septembra. I dok ste prethodnih godina, uglavnom, bivali koncentrisani na to da upratite ko je sve došao u/otišao iz klubova engleskog Premierhipa, španske Primere, italijanske Serie A, njemačkog Bundesa ili francuske Ligue 1, ovog se ljeta na svjetskom fudbalskom tržištu ukazala neočekivana sila koja ozbiljno prijeti da pomete sve pred sobom i konkurenciju pomnoži sa nulom. Saudijska Professional League i njeni vodeći klubovi čiji su budžeti neusporedivi sa ičim dosad viđenim u historiji najpopularnijeg sporta.
Pionir Ronaldo i sljedbenik Benzema
Kada je pretposljednjeg dana prošle kalendarske godine Cristiano Ronaldo dres Manchester Uniteda zamijenio onim Al-Nassra i za taj potez bio nagrađen zagarantovanom godišnjom platom od nestvarnih 200 miliona eura, fudbalska javnost u zapadnoj Evropi (još uvijek) nije bila u panici. Većina nogometnih stručnjaka smatrala je da dojučerašnji ponajbolji fudbaler planete u svojoj 38. godini života više ne može da igra na najvišem klupskom nivou, niti da bude blizu onih fudbalskih visina i standarda koje je, skupa sa Lionelom Messijem, postavio i na čudesan način održavao skoro pa čitava dva desetljeća ranije. I OK, neka uzme toliku cifru na kraju karijere i u nekoj, tamo pustinjskoj ligi, kad već ima budala koje su ga spremne basnoslovno platiti na njegovom zalasku, mislilo se.
Velikog zabrinuća, pa ni panike u najjačim evropskim klubovima nije bilo ni nešto kasnije, kada se potkraj prošle, 2022/23 sezone počelo šuškati da bi još poneko od istaknutih, 35+ veterana zapadnu Evropu mogao zamijeniti arapskim poluostrvom, te na kraju karijere uzeti ispisni keš sličan Ronaldovom. Karim Benzema u svojoj tridesetšestoj, za razliku od Kristine, još uvijek nije imao problema sa igranjem na najvišem evropskom nivou, dapače, ali je ponudu madridskog Reala da u klubu ostane i nakon 14 godina (439 nastupa/238 golova) glatko odbio. Razlog? Tričavih 200 miliona eura koje mu je po sezoni dvogodišnjeg ugovora ponudio aktuelni prvak Saudijske Arabije, Al-Ittihad. Tako su Evropa i španska La Liga početkom juna ostale bez svoje Zlatne lopte iz sezone 2021/22, ali dobro, i to se moglo shvatiti kao nekakava nagrada za sve što je El Gato dao francuskom, španskom i evropskom nogometu tokom svoje bogate i sjajne karijere.
Kante, Neves, Milinković-Savić
Petnaestak dana kasnije u Al-Ittihadu mu se pridružio 32-godišnji N'Golo Kanté, čiju su recentnu karijeru u Chelseaju vezane povrede ozbiljno prijetile da završe prije vremena. “Hajd, dobro i to”, pomisli većina evropskih ljubitelja fudbala. “Nek se obogati (trogodišnji ugovor; 21,5 miliona funti po sezoni) i čovjek koji je sa Leicesterom, francuskom reprezentacijom i londonskim Plavcima osvojio skoro sve što se osvojiti može, pa kad mu već povrede ne dozvoljavaju da bude onaj stari N'Golo – neka ide u manje zahtjevnu i višestruko bolje plaćenu ligu. Zaslužio je.” Fudbalski ovisnici, navijači, pa i stručnjaci sa Starog kontinenta od drveta, jednostavno, nisu vidjeli šumu. Ili nisu htjeli da je vide.
No, kad je 26-godišnji Portugalac Rúben Neves u svojim najboljim godinama odlučio napustiti Wolverhampton i umjesto u Barcelonu, Manchester City ili neki treći veliki evropski klub preći u saudijski Al-Hilal, i najbezbrižnijim među evropskim ljubiteljima prelijepe igre je zazvonilo u ušima i glavi. “Dakle, oni (Saudijci) ne kupuju samo ‘islužene veterane’ i fudbalere čiji su najbolji igrački dani prošli?!”, zabrinuše se i oni koji su , sve do jučer, mislili da je svjetski fudbalski poredak stvar koju niko i ništa, sve do Sudnjeg dana, ne može promijeniti. Uslijedili su transferi Kalidoua Koulibalya (32) iz Chelseaja u Al-Hilal, njegov saigrač sa Stamford Bridgea i iz reprezentacije Senegala, golman Edouard Mendy (31) je potpisao za Al-Ahli, a Marcelo Brozović (30) je crno-plavi dres milanskog Intera zamijenio za žuto-plavi Al-Nassra, te za pridruživanje Cristianu Ronaldu dobio trogodišnji ugovor u kojem će uzimati 30 miliona funti po sezoni.
Ako potpisi Seka Fofane (Lens – Al-Nassr) ili Joãoa Filipea Jote (Celtic – Al Ittihad) nisu toliko zabrinuli evropsku fudbalsku javnost, onda ju je onaj Sergeja Milinković-Savića (28) za Al-Hilal i neprijatno iznenadio, a navijače rimskog Lazija poprilično razbjesnio. Ali kako reći “NE!” nestvarnim ciframa koje nude saudijski klubovi? Nije to mogao, niti htio uraditi ni Roberto Firmino (31) kojem je nakon isteka ugovora s Liverpoolom ubjedljivo najbolje finansijske uslove ponudio Al-Ahli. Trenerskom poslu će se u Saudijskoj Arabiji vratiti i legenda Crvenih sa Merseysidea, Steven Gerrard kojeg je angažovala sedmoplasirana ekipa SPL iz prošle sezone, Al-Ettifaq. Kao prvo, ciljano pojačanje Stevie dovodi dojučerašnjeg kapitena LFC-a, Jordana Hendersona koji bi u svojoj 34. godini života, navodno, trebao imati sedmičnu platu u iznosu od nenormalnih 700 hiljada funti?!
Pare nisu problem
Put arapskog poluotoka se spremaju i Fabinho (Liverpool) i Mahrez (Manchester City), a govorkanja o dolasku Lukakua, Llorisa, De Geae, Ziyecha, Lingarda, Manea, Bernarda Silve, Neymara… vjerovatno će u javnosti potrajati sve dok pomenuti igrači ne odu na neku drugu (evropsku) destinaciju ili ne produže vjernost klubovima u kojima se trenutno nalaze. Najnovija transfer bomba govori o pristanku PSG-a da svoju najveću zvijezdu Kyliana Mbappea (24), proda Al-Hilalu za čitavih 259 miliona funti?! U ugovoru bi, navodno, imao otkupnu klauzulu koju bi Real Madrid mogao aktivirati već nakon prve godine boravka i igranja ovog Francuza u Saudijskoj Arabiji.
Sve ove ili slične cifre od kojih vam se, pretpostavljam, solidno vrti u glavi i malo vam je muka, do današnjeg su dana (od top, “world-class” igrača) javno odbili jedino Luka Modrić (37 godina, Real Madrid) i Heung-Min Son (31, Tottenham). Odbio je (zbog porodičnih razloga) i Leo Messi, ali je svojim odlaskom u Inter Miami svejedno napustio evropsko tlo gdje se, od pamtivijeka, igra najkvalitetnija klupska ‘dbala na dunjaluku. Ugovor sa jednim saudijskim pro-ligašem (Al-Fayha) uspio je ovog mjeseca potpisati i naš Gojko Cimirot, za kojeg je takav razvoj događaja u 31. godini života i s obzirom na njegove igračke kvalitete, realno puna šaka brade. Ipak, teško je i, u najmanju ruku licemjerno zamjeriti bilo kome od svjetskih fudbalera, bez obzira na njihove godine i umijeće kojeg posjeduju, što će kao svoju buduću pečalbarsku destinaciju odabrati Saudijsku Arabiju. U svijetu u kojem pojedinci imaju toliko novca da bukvalno mogu kupiti sve i svakoga, a velika većina populacije jedva spaja kraj sa krajem ili nema šta da jede, ne možemo osuđivati one koji su u stanju svoju nogometnu vještinu prodati za masne, sad već nenormalno visoke novčane iznose. Stvarni problem su oni koji im te pare daju i za koje moramo smisliti bolji izraz od “nosati bogatuni”, jer i ta alanfordovska etiketa danas zvuči kao tepanje tim imperijalističkim monstrumima i dijabolicima.
Bez obzira da li su se saudijski multimilijarderi ovog ljeta za svojevrsnu fudbalsku kontrarevoluciju odlučili zbog “dodatne popularizacije najljepše igre u regionu i isticanja kandidature za domaćinstvo nekom od narednih Svjetskih prvenstava”, ili, pak, zbog sticanja novih bogatstava koja idu uz snažan razvoj domaće lige kojeg, sinhronizovano, prate rast (fudbalskog) turizma i cijena TV prava za prijenose prvenstvenih utakmica, činjenica je da ljeto 2023. prijeti da bude ono nakog kojeg će se fudbalska mapa svijeta ozbiljno promijeniti. I nakon kojeg više ništa neće biti kao prije.
Staro i mlado
Mi stariji se još uvijek nadamo da će sudbina saudijske SPL biti slična onoj kineske CSL koja je prije desetak godina ambiciozno napala vrh svjetskog fudbalskog poretka, pa ubrzo shvatila da je, zbog ovih ili onih razloga, njen projekat osuđen na propast. Tješi nas i to što su, takmičarski, ekipe iz ove pustinjske kraljevine, uprkos svježim pojačanjima, još uvijek na skromnom nivou. Tako je Ronaldov i Brozovićev Al-Nassr na pripremama u Portugalu nedavno ubjedljivo poražen od Celte Vigo (0:5) i Benfice (1:4), a od Gerrardovog Al-Ettifaqa u isto vrijeme i na drugom kraju Evrope bolji bili HNL-ovci, Varaždin (2:1) i Lokomotiva (1:0).
Oni mlađi se, pak, vjerovatno raduju novom, potpuno nepoznatom nacionalnom šampionatu vrijednom praćenja i već biraju hoće li navijati za Al-Ovaj ili Al-Onaj. Sezona 2023/24 u saudijskoj Professional League počinje 11. augusta ove godine, istog dana kada kreće nova sezona u engleskoj Premier League. I završava samo osam dana kasnije (27. maj 2024) u odnosu na najjaču ligu u Evropi. Na ugodnih +45, 46 stepeni Celzijusa u hladu. A hlada ni za lijeka.