Mileva Marić-Einstein

Žene koje su promijenile nauku

Nauka je prostor u kom vladaju kretivnost i disciplina, mjesto gdje se isprepliću ideje u cilju boljeg razumijevanja stvarnosti. Svi bi trebali imati pravo da misle, stvaraju i bave se naukom, a iako je smanjen nekadašnji jaz u pogledu broja žena koje se bave naukom, to nije uvijek bilo tako.

Stoljećima su se žene suočavale s nametnutim preprekama koje su im onemogućavale ulazak u svijet nauke. Međutim, za mnoge žene nemogućnost da se upišu na univerzitet ili da objavljuju svoje naučne radove nije zaustavila njihovu znatiželju i spriječila ih da iznose ideje koje su unaprijedile razumijevanje svijeta i svemira.

Dosta je žena promijenilo tok nauke i bez njih bi naše razumijevanje stvarnosti jednostavno bilo drugačije. Poznavanje istorije žena naučnica je od ključne važnosti jer samo na taj način možemo napredovati u pogledu rodne ravnopravnosti i shvatiti da svaka osoba, bez obzira na spol, ima pravo baviti se naukom.

Hipatija Aleksandrijska (355-415)

Smatra se pionirkom među naučnicama, a bila je poznata još u antičkim vremenima kada je znanje bilo oblast kojom su dominirali muškarci. Egipatskog porijekla, živjela je grčkom dijelu Aleksandrije. Bila je učiteljica filozofije, astronomije i matematike a svoju kuću je pretvorila u važan kulturni centar. Hipatija je umrla nakon što ju je linčovala grupa kršćana, a razlozi za taj linč nisu potpuno jasni i bili su predmet brojnih rasprava.

Pisala je o geometriji, algebri i astronomiji, iako je većina njenih spisa izgubljena. Izumila je hidrometar i poboljšala je modele astrolaba, karte svijeta i hidroskopa.

María Cunitz (1610-1664)

Naučnica koja se bavila proučavanjem astronomije, napoznatija po tome što je opovrgnula Keplerov Drugi zakon. Autorica djela Urania Propitia u kojem je predstavila jednostavniju verziju Keplerovog zakona zbog čega je stekla veliki ugled u naučnoj zajednici. U svojim radovima, Marija Cunitz je ispravila nekoliko pogrešnih izračuna Rudolfovih tablica koje je objavio Johannes Kepler 1627. godine.

Caroline Herschel (1750-1848)

Radila je kao asistentica svog brata Williama, koji je bio lični astronom engleskog kralja. U kratkom roku Caroline Herschel je postala briljantni astrofizičarka a u njena važnija otkrića spadaju otkrića nekih nebula i jata zvijezda. Ostaće zapamćena po tome što je bila prva žena koja je otkrila kometu i čiji je rad objavilo Kraljevsko društvo, kao i prva žena koja je primala platu za svoj naučni rad.

Ada Lovelace (1815-1852)

Smatra se prvom kompjuterskom programerkom u istoriji, a zahvaljujući njenim radovima kompjuterski sistemi rade na način koji nam je danas poznat. Sarađivala je sa Charlesom Babbageom na kalkulatoru koji je nazvan analitička mašina. Zahvaljujući njihovom doprinosu pronađen je prvi algoritam koji je bio predodređen za procesuiranje putem mašine.

Marie Curie (1867-1934)

Marie Curie je žena koja je godinama vjerovatno stekla i najveći broj priznanja za svoj važan doprinos nauci. Pionirka u proučavanju radijacije, otkrila je dva elementa: radijum i polonijum, te je tako postala prva žena u istoriji koja je dobila Nobelovu nagradu, za fiziku 1903. godine. Nedugo potom, 1911. godine, dodijeljena joj je još jedna Nobelova nagrada, ovaj put za hemiju čime je postala prva osoba koja je osvojila dvije Nobelove nagrade u različitim oblastima.

Lise Meitner (1878-1968)

Austrijska naučnica koja je uspjela izbjeći Drugi svjetski rat i Holokaust. Ona je žena koja je bila dio tima koji je otkrio nuklearnu fisiju. Međutim, njen slučaj je jedan od najočiglednijih primjera kada je Komitet za dodjelu Nobelove nagrade zaobišao ženu koja je bila na “prvoj crti” u aktivnostima koje su vodile ka otkriću nuklearne fisije, te je, ne prepoznavši njenu ulogu, Nobelovu nagradu dodijelo Ottu Hahnu, njenom prijatelju i saradniku.

Mileva Marić-Einstein (1875-1940)

Možda je poznatija po tome što je bila supruga Alberta Einsteina. Istina je da je Mileva živjela u sjeni ovog genija, a zapravo se smatra da je ona u velikoj mjeri doprinijela Einsteinovim radovima o relativnosti. Međutim, odbijala se potpisati kao autorica na radovima. Nema skoro ni jednog dokumenta koji potvrđuje Milevin istinski doprinos teoriji relativnosti.

Rosalind Franklin (1920-1958)

Doktorirala je hemiju na Univerzitetu u Cambridgeu i radila u laboratoriju King's Collegea, iako se često suočavala s okrutnom realnošću u kojoj su žene bili isključene iz oblasti nauke. Upravo je u ovoj laboratoriji Franklin uspjela na fotografiji zabilježiti dvostruku spiralu DNK. Međutim, kao i u prethodnom slučaju, zasluga za to otkriće je pripala Mauriceu Wilkinsu kojem je Rosalind pokazala fotografiju. On i još dvoje njegovih kolega objavili su članak o tome u časopisu Nature, a za otkriće opisano u članku su kasnije dobili Nobelovu nagradu.

Rita Levi-Montalcini (1909-2012)

Talijanska neurologinja zaslužna za otkriće prvog do tada poznatog faktora rasta u nervnom sistemu, na čemu je radila zajedno s kolegom Stanleyem Cohenom, a za to otkriće su 1986. godine dobili Nobelovu nagradu za medicinu. Njena otkrića imala su ključni značaj za razumijevanje rasta ćelija.

Margarita Salas (1938-2019)

Doktorirala je biologiju na Univerzitetu Complutense u Madridu. Svoje naučne napore posvetila je boljem razumijevanju molekularne biologije. Njen najveći naučni doprinos je otkriće DNK polimeraze, koja je odgovorna za replikaciju DNK.

#prevodi

Šta ne razumijemo o fašizmu
O toleranciji bolesti
Problem s filantropijom
Novi globalni ekonomski lider
Turska u sukobu sa svima
Cohenov duh u eri Trumpa
Carver: Strah 
Sartre i čudo rođenja
Zagonetna veza korone i sna
Antibiblioteka Umberta Eca
Borges, Márquez, Cortázar
Klein: Nona Flora
Zaid: Budućnost knjige
Daft Punk prije epiloga
Vincentovo pismo Theu
Sandomir: Flory, Flory…
Potop i klimatska katastrofa
Roth: Zombi demokratija
Kako pomoći Ujgurima
Afganistan – istine i laži
Bolničke covid statistike
Fotograf za besmrtnost
#MeToo kod Medicija
Gurnah: Pisanje i mjesto
Snowden: Sve je super!
Online ili offline fanatici?
Butler: Rat je reket
Izazovi Edwarda O. Wilsona
Laviana: Zavesti urednika
Luque: Možemo biti optimisti
Vera Rubin i tamna materija
Simic: Svijetla strana Balkana
Klosterman: Devedesete